Nasze Forum "VOX MILITARIS"

Grzegorz

Efektywizacja kosztow w Finskich Silach Zbrojnych.

Referat gen. Gustava Hägglunda wygloszony w czasie zimowego sympozjum
Krolewskiej Akademii Nauk Wojennych, w lutym 2009r.

Autor: gen.Gustav Hägglund, byl w latach 1994-2001 dowodca finskich sil zbrojnych.

Tlumaczenie i podkreslenia w tekscie moje

Sily zbrojne Finlandii maja trzy nalozone prawnie zadania: bronic terytorium Finlandii, pomagac innym organom panstwowym oraz uczestniczyc w miedzynarodowych misjach kryzysowych.
Efektywnosc kosztow oznacza ze wyznaczone zdolnosci sa osiagane w danych ramach finansowych oraz wedlug zaplanowanego terminu czasowego. Zaklada to koniecznosc posiadania poprawnego obrazu sytuacji oraz wiedzy na temat kosztow samej dzialalnosci.
Poprzez efektywizacje kosztow chce sie miec pewnosc ze srodki przyznane przez panstwo sa uzywane do realizacji zadan prawnie nalozonych na sily zbrojne w jak najlepszy z mozliwych sposobow.
Srodki dla sil zbrojnych pochodza z budzetu panstwa. Dziela sie na srodki przeznaczane na dzialanosc sil zbrojnych (personel, szkolenie, gotowosc, wspolpraca z urzedami panstwowymi, infrastruktura) oraz koszty zakupow sprzetu wojskowego.
Od roku 1997r, kiedy stworzono strukture podzialu gotowosci, okolo jednej trzeciej srodkow przeznacza sie na zakupy sprzetu.
Koszty personalne natomiast siegaja okolo jednej trzeciej a koszty utrzymania takze jedna trzecia budzetu.

Zachowanie godnego zaufania systemu obronnego oraz realizacja zadan wynikajacych z prawa wymaga azeby zabezpieczyc silom zbrojnym realne podstawy dla ich dzialanosci.
Poczucie odpowiedzialnosci aparatu panstwowego w tym zakresie manifestuje sie poprzez niedawno opublikowany raport na temat bezpieczenstwa i polityki obronnej, postulujacy realny dwu procentowy wzrost budzetu obronnego poczawszy od 2011 roku.
Wzrost nakladow na wojsko ma kompensowac zwiekszenie kosztow i wieksza cene zamawianego sprzetu oraz zagwarantowac ze obecne pokojowe sruktury sil zbrojnych i ich wojenne rozwiniecie beda utrzymane. Poprzedni taki raport pochodzacy z 2004r zapoczatkowal proces rewizji struktur administrowania i dowodzenia silami zbrojnymi i dal mozliwosc optymalizacji planowania, ich rozbudowy, utrzymania i uzycia.
Sztaby zostaly zreorganizowane w celu wsparcia jeszcze bardziej skoncentrowanej i zefektywizowanej kultury pracy. Najnowszy raport parlamentarny daje ze swej strony potrzebny spokoj konieczny dla wprowadznia nowych metod pracy i kontynuacji dlugoterminowej pracy w dziedzinie obronnosci.

Dwie te rzeczy sa konieczne biorac pod uwage efektywizacje kosztow: bez racjonalizacji struktur, likwidacji niektorych funkcji i rozwoju metod dzialania, nasza organizacja stalaby sie ciezko sterowalna i statyczna w swoim sposobie pracy. Z drugiej jednak strony
praca rozwojwa nie przyniesie efektu, bez nowych inwestycji i wpracowania sie w nowe metody dzialania.

W odroznieniu od Szwecji Finlandia nadal utrzymuje powszechny pobor do wojska.
W naszej ocenie armia oparta na poborze jest najbardziej efektywnym rozwiazaniem wlasnej obrony i produkuje dobrze wyszkolone wojsko dla naszych potrzeb, zarowno jesli chodzi o obrone kraju jak i zadania miedzynarodowe. W debacie publicznej przeciwstawia sie czasami koszty funkcjonowania armi z poboru z kosztami armii zawodowej. Kiedy mamy na uwadze zaufanie do armii trzeba poswiecic swoja uwage problemowi dostepu do personelu i jego jakosci: wiele panstw europejskich ktore pozbyly sie armii z poboru mam wielkie problemy z rekrutacja ochotnikow. Najlepiej wyksztaceni nie sa zainteresowani sluzba w armii zawodowej. W Finlandii natomiast system poboru jest gwarantem tego ze wojsko jest wysokiej jakosci, rezerwisci lacza duza wiedze wojskowa ze swoim zawodem cywilnym i przez to sily zbrojne korzystaja z kompetencji znajdujacej sie w calym spoleczenstwie.W przeciagu ostatnich lat sily zbrojne znajdowaly sie w stanie nieustannych przemian.
Klimat ekonomiczny charakteryzowal sie duzym wzrostem ekonomicznym, co powodowalo takze wzrost kosztow, ktore nie byly wczesniej zaplanowane w budzecie.

Jesli efektywizacja kosztow nie bedzie postrzegana jako wazny cel obok osiagania zdolnosci przez sily zbrojne istnieje ryzyko ze aparat zarzadzania armia wraz ze swoimi funkcjami pomocniczymi bedzie sie rozrastal oraz ze sprzet bedzie rdzewial pod golym niebem gdyz koniecznych magazynow albo nie ma wcale albo nie zostaly one zbudowane na czas.
Dlatego wlasnie ranga efektywizacji kosztow zostala pdniesiona do celu i podstawowego kryterium zaraz obok zdolnosci sil zbrojnych.
Wzrost cen sprzetu wojskowego, wymagania jesli chodzi o coraz bardziej zaawansowane technologie, koszty cyklu zycia sprzetu wojskowego(LCC), wszystkie te rzeczy wymagaja okreslenia jasnych priorytetow i nowych metod pracy przez organizacje.
Efektywne metody pracy nie oznaczaja bynajmniej rezygnacji z okreslonego podstawowego poziomu zdolnosci ale same metody realizacji moga byc analizowane i rozwijane za pomoca zaawansowanej informacji na temat ich kosztow.

Efektywizacja kosztow jest realizowana poprzez systematyczne i wlasciwe w czasie planowanie, rozbudowywanie, utrzymywanie i likwidowanie danej zdolnosci.
Mowimy wiec tutaj o kompleksowym traktowaniu calego cyklu danej zdolnoscii militarnej i efektywizacji jej kosztow. W swojej ocenie rezultatow dzialania sily zbrojne klada nacisk na efektywnosc operacyjna, kierownie poprzez rezultat i jakosc, intelektualna otwartosc oraz efektywnosc spoleczno-ekonomiczna. Wspolpraca z innymi urzedami i agendami panstwowymi w celu zabezpieczenia witalnych funkcji spoleczenstwa wzmacnia kompleksowa zdolnosc panstwa na wypadek kryzysu oraz rowny podzial srodkow dla realizacji poszczegolnych zadan. Efektywizacja kosztow jest realizowana poprzez wspolne wykorzystanie tych samych srodkow dla wypelnienia trzech podstawowych zadan sil zbrojnych.Efektywizacja kosztow jest takze wazna czescia image sil zbrojnych.

Dobry image sprzyja rozwojowi pozytywnej i godnej zaufania determinacji do obrony, ktora to jest przeciez najwazniejszym warunkiem dla pozyskania przez armie wystarczajacych srodkow ekonomicznych. Poniewaz tylko w niewielkim stopniu mozna miec wplyjw na wzrost kosztow sprzetu wojskowego i stale koszty personelu, trzeba brac pod uwage takze inne aspekty w celu zwiekszenia efektywizacji sil zbrojnych. Poprzez rozne przedsiewziecia w zakresie produkcji uslug mozna starac sie zmnieszyc podwyzszajacy sie nacisk kosztow i ewentualnie probowac zamienic koszty stale na ruchome. Sily zbrojne dokonuja bardzo szerokiej analizy dzialan, znajdujacych sie poza glowna istota ich funkcji, ktore w calosci lub czesciowo moga byc zakontraktowane z zewnatrz lub ktore moga byc taniej i bardziej efektywnie realizowane przy wspolpracy z partnerami cywilnymi.

W niektorych obszarach istnieja juz dzisiaj przyklady efektywnych rozwiazan z ktorych mozna miedzy innymi wymienic lotnicze szkolenie podstawowe, ktore przybralo juz stala forme. Poprzez to oraz skoncentrowanie sie na samolocie treningowym Hawk, mozna bylo przeniesc dziesiatki osobolat na mysliwce Hornet.
Presja zwiekszajacych sie kosztow wymusila na silach zbrojnych takze polepszenie produktywnosci. Personel sily zbrojnych w ciagu ostatnich lat zmiejszyl sie o ok. 14 procent pod wplyjwem roznych przedsiewziec rozwojowych.. Produktywnosc zostala ulepszona poprzez zmiany strukturalne, techniczne i operacyjne i przez poglebiona integracje, wspolrace i kompatybilnosc. Partnerstwo na wielu szczeblach jest sposobem integrowania sie z otaczajacym spoleczenstwem juz w czasie pokoju, przez co zabezpiecza sie konieczna pomoc i wiedze od gospodarki i spoleczenstwa takze w warunkach wyjatkowych. Wiele jednostek zaczelo juz teraz kupowac uslugi i znalazlo swoich strategicznych partnerow, ktorzy odpowiadaja miedzy innymi za lokale, za techniczna obsluge sprzetu, serwisowanie pojazdow itp. Produkcja uslug realizowanych na korzysc sil zbrojnych zostala zefektywizowana poprzez nowy model ich swiadczenia jesli chodzi o uslugi gastronomiczne, specjalistyczno-lekarskie, mundurowe itp.

Czynnosci kierowicze i wybor drog postepowania i decyzji przez dowodztwo
wojskowe, prawdziwosc dostepnych informacji, zakres i integralnosc sa podstawami jego efektywnego dzialania. Rozwinieto calosciowy system planowania dopasowany do systemu informacyjnego dzialajacego juz w silach zbrojnych. Stanowi on centralne narzedzie w pracy majacej na celu polepszenie efektywizacji kosztow poniewaz moze byc uzyty do calosciowego planowania finansowania i bardziej transparentnej kontroli efektow. W zwiazku ze zwiekszona swiadomoscia co do sytuacji mozna w lepszy sposob kontrolowac czy dane srodki sa uzywane zgodnie z planem i interweniowac w razie oczywistych bledow i naduzyc.

W przeszlosci mozna bylo byc moze parowac wzrost kosztow poprzez zwiekszenie finansowania albo poprzez zrewidowanie juz okreslonych celow i zadan. W obecnej sytuacji ekonomicznej i srodowisku dzialania nie jest to juz mozliwe i istnieje koniecznosc realizacji wezwan poprzez efektywniejsze procesy/modele dzialania, efektywniejsze wykorzystanie struktur organizacyjnych, rozne rozwiazania oparte na partnerstwie i narzedziach takich jak wspolpraca i budowanie sieci wspolnych powiazan. Dla zwiekszenia efektywnosci trzeba takze brac pod uwage naturalne konsekwencje przy np. kupowaniu sprzetu miedzy innymi majac na uwadze potrzeby personalne oraz magazynowanie.

W zgodzie z zasada dzialalnosci ”jednotorowej” uzywa sie tych samych srodkow do realzacji trzech glownych zadan nalozonych na sily zbrojne. Oznacza to optymalna efektywizacje kosztow spoleczno-ekonomicznych i wymaga prawidlowego i uproszczonego przeplyjwu informacji oraz lokowania srodkow przeznaczonych dla wykonania poszczegolnych zadan. Rezulat badan inz. Helge Löfstedta jest dla Finlandii bardzo pozytywny (zobacz komentarze punkt 1)
Gdzie lezy wytlumaczenie faktu ze finskie sily zbrojne sa bardziej efektywne ekonomicznie niz szwedzkie? Ja w swoich rozwazaniach doszedlem do pieciu czynnikow ktore maja tutaj wielki wplyjw:

1. Mniej pieniedzy

Trzeba bylo skoncentrowac sie na najwazniejszych rzeczach.
Nie moglismy sobie pozwolic na rozbudowe duzych struktur biurokratycznych z ponad 3000 etatami takich jak szwedzkie agencje typu FMV, FOA czy Centralny Organ Obrony Ekonomicznej. Na przyklad funkcje tego ostaniego byla w Finlandii wykonywana przez tuzin stalych pracownikow etatowych wspieranych przez kilkuset ochotnikow z sektora komercyjnego bedacych na etacie poszczegolnych firm i spolek. W zwiazku z duzymi zakupami sprzetu podobnie jak w Szwecji i u nas tworzy sie duza grupe projektowa gdzie poszczegolnym czlonkom placi sie pensje. U nas grupa taka zostaje rozwiazana w momencie kiedy dany sprzet zaczyna byc dostarczany, natomiast w Szwecji praca danej grupy trwa przez caly cykl zyciowy danego sprzetu. Elewi finskiej szkoly wojskowej moga co najwyzej pojechac w kilkudniowa podroz szkoleniowa do Brukseli, podczas gdy cala klasa szwedzkiej szkoly wojennej jedzie sobie na
2 tygodniowa podroz na Daleki Wschod.

2. Maly przemysl obronny

Mniejsze subwencje w budzecie obronnym. Nie ma potrzeby zamawiania samolotw ect dla wspierania mozliwosci eksportowych wlasnego przemyslu. Zakupy sprzetu kierowane sa tylko wlasnymi potrzebami sil zbrojnych.

3. Czesc personelu pochodzaca z poboru

Finlandia utrzymuje nadal system powszechnego poboru, w Szwecji natomiast istnieje pobor selektywny. 80 procent poborowych z danego rocznika pelni u nas sluzbe w porownaniu do ok 10 procent w Szwecji. Poborowi nie dostaja pensji ale tylko niska dzienna stawke i to sprawia ze wydatki sa minimalne.

4. Dzialania kryzysowe sa drugorzedne

Glowna czesc personelu i sprzetu finskich sil zbrojnych zaangazowana jest w przygotowania do obrony wlasnego terytorium. Specjalne szkolenie dla misji kryzysowych trwa tylko kilka tygodni. Tylko zolnierze dedykowani do tych dzialan otrzymuje stala pensje. Posiadajac armie zawodowa potrzeba z reguly czterech zolnierzy w kraju na jednego bioracego udzial w operacji miedzynarodoweji, tak wiec koszty sa pieciokrotnie wyzsze.

5. Punkt ciezkosci znajduje sie w obronie wlasnego terytorium

Dzialania antykryzysowe bazuja tylko na stalej pensji natomiast obrona wlasnego kraju glownie na odpowiedzialnosci, patriotyzmie i oddaniu sprawie. Cala masa wlozonej pracy jest wiec robiona dla ojczyzny, pracy ktora nigdy by nie byla zrobiona tylko z mysla o misjach miedzynarodowych.

Ale najbardziej chyba nasza efektywnosc zalezy od faktu ukierunkowania sie w strone obrony wlasnego narodu. Niedlugo Finlandia stanie sie ostatnim Mohikaninem, posrod krajow europejskich utrzymujacych ten kierunek. W Szwecji oceniono ze w Europie zapanowal permanentny pokoj i ze w zwiazku z tym mozna zlikwidowac obrone wlasnego terytorium.
Mam wewnetrzna nadzieje ze ta ocena bedzie zgodna ze stanem faktycznym, w przeciwienstwie do roku 1926, ale mam rownoczesnie nadzieje ze Finlandia bedzie nadal utrzymywac swoj obecny system obronny jako swoiste ubezpieczenie od pozaru od niewiadomych i nieprawdopodobnych zdarzen.

Trzeba brac takze pod uwage naturalne uwarunkowania wystepujace w krajach skandynawskich. W krotkim streszczeniu zaleza one od tego ze:

Dania i Norwegia maja NATO

Szwecja ma Finlandie

Finlandia ma Rosje

Moje komentarze:

1. Autor artykulu odnosi sie tutaj do pracy Helge Lofstedta ptt: ”Sily zbrojne krajow nordyckich, kilka porownan”.
Praca dostepna pod adresem: [link widoczny dla zalogowanych]

2. W 1926r w zwiazku z pokojem w Europie, Szwecja zmiejszyla swoje sily zbrojne do minimalnych rozmiarow i potem kiedy wybuchla wojna w 1939r , trzeba je bylo z mozolem i wielkimi nakladami odbudowywac. Proces ten trwal wiele lat, w zasadzie przez okres calej 2 wojny swiatowej.

3. Parafrazujac autora artykulu mozna stwierdzic ze Polska ma NATO i Rosje.
A to oznacza wedlug mnie 2 rzeczy:

a. Nalezy bacznie sledzic intencje Rosji ale takze i NATO wobec Polski

b. Nalezy stworzyc solidny system obronny ktory by laczyl cechy armii ekspedycyjnej z armia obrony wlasnego terytorium.

Master

Interesuje się pan fińskimi siłami zbrojnymi. A jaki jest pana stosunek do afery z Rosomakami?
Swego czasu z ministrem obrony, Aleksandrem Szczygłą, spotkał się ambasador Finlandii w Polsce. Przedstawił negatywne stanowisko swojego rządu wobec rozdziału ósmego raportu pana Maciarewicza. Dotyczy on przetargu na kołowy transporter opancerzony. Polski rząd nie zdecydował się jednak na przeprosiny.
Czy pan wie cos więcej na ten temat?

Grzegorz

Witam Pana.
Owszem interesuje sie finskimi silami zbrojnymi ale nie znam dobrze przedstawionej przez Pana sprawy tak wiec nie jestem kompetentny azeby sie rzeczowo i autorytatywnie wypowiadac na ten temat.
Pozdrawiam
G